سطوح یادگیری شش‌گانه دانش‌آموزان

یکی از چالش‌های اساسی سیستم آموزشی این است که اغلب به دانش‌آموزان نحوه صحیح یادگیری و درک مفهوم سطوح یادگیری آموزش داده نمی‌شود. این مسئله موجب می‌شود که آنها وقت زیادی را با روش‌های ناکارآمد یادگیری صرف کنند و نتوانند به بهترین شکل از زمان خود بهره‌برداری کنند. بنابراین، اولین قدم باید یادگیری در مورد نحوه یادگیری سریع باشد و سپس فهمیدن اینکه سطوح یادگیری چگونه هستند. مهم است که از سنین پایین، به ویژه در دوره دبستان، به کودکان و نوجوانان روش‌های صحیح یادگیری آموزش داده شود تا بتوانند در مسیر یادگیری خود به شکلی مؤثر پیش روند.

چرا باید یاد بگیریم که چگونه یاد بگیریم؟

یادگیری مؤثر و سریع مطالب نه تنها کیفیت دانش ما را بهبود می‌بخشد بلکه به ما امکان می‌دهد تا در کمترین زمان ممکن دانش انباشته کنیم. زمان، یکی از ارزشمندترین دارایی‌های هر فرد است که جایگزینی برای آن وجود ندارد.

ارزش زمان بسیار بالاتر از طلا است، زیرا می‌توان با پرداخت پول، طلا خریداری کرد، اما زمان را نمی‌توان با هیچ مبلغی خریداری کرد. بنابراین، باید زمان خود را به گونه‌ای به کار ببریم که به بهترین شکل ممکن استفاده شود و کیفیت بالایی داشته باشد. لذا ضروری است که روش‌های صحیح یادگیری را فرا گیریم. اکنون که اهمیت دانستن چگونگی یادگیری را درک کردید، زمان آن رسیده که با سطوح مختلف یادگیری آشنا شوید.

سطوح یادگیری چیست؟

در این قسمت می‌خواهیم بدانیم که سطوح یادگیری چیست و البته دانستن این موضوع چه تاثیری در زندگی ما خواهد داشت. سطوح یادگیری چیست.

1. اولین سطح یادگیری » شناخت

شناخت به عنوان اولین و ابتدایی‌ترین سطح در میان سطوح یادگیری قرار دارد. در این مرحله، هدف اصلی بازیابی و یادآوری اطلاعاتی است که قبلاً آموخته شده‌اند. درک و فهم دقیق اطلاعات، اساس و پایه‌ای برای سطوح بالاتر یادگیری محسوب می‌شود و اهمیت ویژه‌ای در فرآیند یادگیری دارد.

در این سطح، افراد مانند شما باید توانایی فراخوانی و بازیابی دانش و مطالب آموخته شده را داشته باشند. برای مثال، اگر قصد سفر از کرمان به قم را دارید، لازم است تا تمام جوانب این سفر از جمله مسیرها، شرایط عبور و مرور، و روش‌های رفت و برگشت را در نظر گرفته و درک کاملی از تمام این ابعاد به دست آورید.

2. دومین سطح یادگیری » فهمیدن

فهمیدن به معنای دستیابی کامل به معنا و مفهوم یک موضوع است، که در آن افراد توانایی درک عمیقی از یک مطلب دارند و می‌توانند جزئیات آن را به طور کامل توضیح دهند. به عنوان مثال، درک اینکه چرا باید از یک مسیر خاص به سمت شهر سیرجان حرکت کنیم، به دلیل برتری‌های آن مسیر نسبت به دیگر مسیرها، مانند ترافیک کمتر، وجود امکانات رفاهی، دو بانده بودن و غیره است. در این سطح از یادگیری، مهم است که فرد بتواند علت‌ها و دلایل پشت یک موضوع را کاملاً درک کند تا به درک عمیق‌تری از آن دست یابد.

3. سومین سطح یادگیری» به کار بستن

سطح سوم در فرایند یادگیری، اجرا کردن دانش است. این مرحله فراتر از صرف فهم است و به معنای به کارگیری عملی آنچه آموخته‌ایم در شرایط مختلف زندگی می‌باشد.

به عنوان مثال، اگر به این نتیجه رسیده‌اید که برنامه‌ریزی منجر به بهره‌وری بیشتر و انجام بهتر وظایف روزانه می‌شود، طبیعتاً تلاش می‌کنید این دانش را در هر زمان و مکانی به کار ببندید و به طور عملی از آن استفاده کنید.

پس می‌توان به کار بستن را مرحله اجرایی، اصلی و نهایی دانسته‌ها دانست یا به قول معروف تعبیر ضرب‌المثل زیر را حکایت می کند:

عالم بی عمل به چه ماند به زنبور بی عسل

4. چهارمین سطح یادگیری» تحلیل

تحلیل به معنای بررسی دقیق و عمیق اطلاعات یا داده‌ها برای درک بهتر و استخراج نتایج معنادار است. این فرآیند فراتر از صرف درک و اجرای اطلاعات است و به شما امکان می‌دهد از دانش خود در سطح پیشرفته‌تری استفاده کنید. برای تحلیل موثر، لازم است که ابتدا اطلاعات را درک کرده و قادر به کاربرد آنها باشید تا سپس بتوانید داده‌ها را به طور انتقادی ارزیابی کنید، ارتباطات بین مفاهیم را شناسایی کنید و به تفسیر و استنباط پیشرفته بپردازید. این فرآیند نیازمند شناسایی و فهم قواعد و اصول حاکم بر داده‌ها و اطلاعاتی است که در اختیار دارید.

5. پنجمین سطح یادگیری » ترکیب

در این مرحله که پنجمین سطح از سطوح یادگیری است فرد باید میان اجزائی که در تحلیل آنها از یکدیگر تفکیک نموده است یک ارتباط ایجاد کند. ترکیب به معنای درآمیزی دانسته‌ها و تجارب گذشته با مطالب جدیدی است که می‌آموزد.

6. ششمین سطح یادگیری » ارزشیابی و قضاوت

سطح نهایی در فرآیند یادگیری، ارزیابی و انجام قضاوت‌ها می‌باشد. پس از آنکه فرد اطلاعات را دریافت، درک کرده، تحلیل نموده و آن‌ها را با یکدیگر ترکیب کرده است، به مرحله‌ای می‌رسد که نیازمند ارزیابی و قضاوت در مورد این اطلاعات است. در این مرحله، فرد تعیین می‌کند که کدام یک از اطلاعات ارزشمندتر هستند، کدامیک مفید و کدامیک کمتر مفید یا غیرمفید هستند، تا بتواند به تصمیم‌گیری مناسب دست یابد.

چگونه از سطوح یادگیری استفاده کنیم؟

حال که یاد گرفتیم که سطوح یادگیری چیست باید تمام سعی و نهایت سعی خود را در انجام آنها به کار گرفته و مرحله به مرحله آن را در زندگی رعایت نماییم که این بهترین راه‌حل ممکنه برای رسیدن به آن چیزی است که در زندگی به آن نیازمندیم.

سوالات متداول انواع سطوح یادگیری

1) سطوح یادگیری چه فرایندهایی را در بر می‌گیرد و اهمیت هر کدام چیست؟

سطوح یادگیری شامل فرایندهای مختلفی است که عبارتند از جمع‌آوری داده‌ها، درک و فهم عمیق اطلاعات، تحلیل و ترکیب اطلاعات، و در نهایت ارزیابی و قضاوت. هر کدام از این سطوح به ما کمک می‌کند تا از دانش به شکلی مؤثرتر استفاده کنیم، با چالش‌های پیچیده به شکل خلاقانه مواجه شویم و تصمیم‌گیری‌های آگاهانه‌ای داشته باشیم. اهمیت این سطوح در توانایی‌هایی است که به ما ارائه می‌دهند: از پایه‌ریزی دانش گرفته تا توانایی تفکر انتقادی و حل مسئله.

2) چرا ارزیابی و قضاوت به عنوان آخرین سطح یادگیری مهم است؟

ارزیابی و قضاوت آخرین سطح یادگیری است زیرا به فرد این امکان را می‌دهد که دانش و تجربیات خود را به کار بگیرد تا به نتیجه‌گیری‌های معقول و ارزشمند برسد. این سطح، توانایی تفکر انتقادی و حل مسئله را به اوج خود می‌رساند و به افراد این قدرت را می‌دهد که در موقعیت‌های متنوع، با بصیرت و دقت عمل کنند. این مرحله نشان‌دهنده توانایی استفاده مؤثر از دانش برای تصمیم‌گیری‌های پیچیده و انتخاب‌های آگاهانه است.

3) چگونه سطوح یادگیری می‌توانند به رشد شخصی و حرفه‌ای کمک کنند؟

سطوح یادگیری با فراهم آوردن چارچوبی برای درک و استفاده بهینه از دانش، به رشد شخصی و حرفه‌ای کمک می‌کنند. این سطوح، از جمع‌آوری اطلاعات ابتدایی گرفته تا توانایی انجام ارزیابی‌ها و قضاوت‌های پیچیده، به افراد این امکان را می‌دهند که با چالش‌ها و مسائل جدید به طور مؤثر مواجه شوند، فرصت‌ها را شناسایی و از آنها بهره‌برداری کنند، و تصمیم‌گیری‌های آگاهانه ای داشته باشند. این فرایند یادگیری به تقویت مهارت‌های تفکر انتقادی، خلاقیت، و حل مسئله کمک می‌کند که همه برای موفقیت در زندگی شخصی و حرفه‌ای ضروری هستند.

سخن پایانی مقاله 

در پایان بحث درباره سطوح یادگیری، می‌توان گفت که فرآیند یادگیری یک سفر پیچیده و چند وجهی است که فراتر از حفظ اطلاعات ساده می‌رود. هر سطح از یادگیری، از دریافت و فهم اولیه اطلاعات گرفته تا ارزیابی و قضاوت پیچیده، نشان‌دهنده یک قدم در مسیر تبدیل شدن به یک فرد آگاه و قادر به انجام تصمیم‌گیری‌های آگاهانه است.

در ابتدای این سفر، ما با جمع‌آوری داده‌ها و اطلاعات آغاز می‌کنیم، که شالوده دانش ما را شکل می‌دهد. سپس، با درک و فهم عمیق‌تر این اطلاعات، قادر به اعمال آنها در موقعیت‌های مختلف می‌شویم. تحلیل و ترکیب اطلاعات ما را به سطوح بالاتری از تفکر نقادی هدایت می‌کند، که در آن می‌توانیم دانش خود را به شکل‌های نوآورانه به کار بگیریم و از آن در جهت حل مسائل پیچیده استفاده کنیم.

ارزیابی و قضاوت، به ما این امکان را می‌دهد که از میان گزینه‌های مختلف، بهترین‌ها را انتخاب کنیم. این سطح نهایی از یادگیری نشان‌دهنده توانایی ما در استفاده از دانش و تجربیات خود برای رسیدن به نتیجه‌گیری‌های معقول و ارزشمند است. این مرحله، مهارت‌های تفکر انتقادی و حل مسئله را به بالاترین سطح خود می‌رساند و ما را قادر می‌سازد تا در موقعیت‌های متنوع، با بصیرت و دقت عمل کنیم.

این سفر یادگیری نه تنها برای پیشرفت تحصیلی بلکه برای موفقیت در زندگی شخصی و حرفه‌ای نیز حیاتی است. توانایی یادگیری، تطبیق و ارزیابی در جهانی که به سرعت در حال تغییر است، ما را قادر می‌سازد تا با چالش‌های جدید به طور مؤثری مواجه شویم و فرصت‌های پیش رو را به بهترین شکل ممکن به کار بگیریم.

بنابراین، درک عمیق از سطوح یادگیری و تلاش برای پیشرفت در هر یک از این سطوح، برای هر فردی که به دنبال رشد شخصی و حرفه‌ای است، ضروری می‌باشد. این نه تنها به ما امکان می‌دهد تا دانش خود را به طور مؤثری افزایش دهیم، بلکه به ما کمک می‌کند تا به افرادی تفکرگرا، خلاق و قادر به مواجهه با پیچیدگی‌های زندگی تبدیل شویم.

در نهایت، سطوح یادگیری چارچوبی برای فهمیدن چگونگی پیشرفت ما در مسیر دانش است. با ادامه این سفر یادگیری، هر کدام از ما می‌توانیم به فردی تبدیل شویم که نه تنها دانش گسترده‌ای دارد، بلکه قادر به استفاده از آن دانش برای ساختن جهانی بهتر است.

6 levels of students’ learning